Wat hebben Bill Gates en Otto Habsburg gemeen?
In 2015 – 5 jaar voor corona – hield Bill Gates een Tedtalk die door 2,5 miljoen mensen werd bekeken. Hij betoogde dat de eerstvolgende ramp die mondiaal miljoenen levens zou eisen hoogstwaarschijnlijk een zeer besmettelijke luchtweginfectie zou zijn. Tien jaar daarvoor betoogde de Otto Habsburg, de wijlen zoon van de laatste Oostenrijk-Hongaarse keizer, dat Vladimir Putin met zijn agressieve nationaalsocialistische expansiepolitiek de grootste bedreiging is voor de wereldvrede. Hij noemde Rusland de laatste koloniale macht. Je zou de conclusie kunnen trekken dat de wereld een onvoorspelbare plek is, maar persoonlijk zou ik een andere conclusie trekken. Ik denk dat het echte probleem is dat we maar beperkt in staat zijn om te anticiperen, ook al zien we de risico’s ruim van tevoren. De voorbeelden zijn overvloedig. Denk bijvoorbeeld aan 9/11, de kredietcrisis, de Brexit, de Arabische lente, de coronapandemie en nu de oorlog in Oekraïne; allemaal voorbeelden van voorspelde verrassingen. En ook voor de toekomst kunt u het lijstje voorspelde verrassingen alvast opschrijven: extreem weer, voedselcrises, cyberoorlogen, sociale instabiliteit, extreme schaarste en stagflatie en o ja: een nieuwe pandemie die de besmettelijkheid van corona combineert met de dodelijkheid van Ebola.
Het misverstand van weerbaarheid
Aangewakkerd door de oorlog in Oekraïne, ligt bij veel organisaties het weerbaarheidsvraagstuk op tafel. Veel bestuurders die wij spreken mopperen dat ze zich weer hebben laten verrassen. “Biden riep het nota bene hardop!” De meesten beoordeelden Biden’s waarschuwing voor een oorlog eigenlijk vooral als een sterk staaltje onderhandelingskunst en niet als een reële bedreiging voor op zijn minst een stabiele toegang tot grondstoffen en misschien wel de wereldvrede. Het slechte nieuws is inderdaad dat velen niet vroegtijdig hebben nagedacht over de implicaties van een oorlog in Oekraïne. Het goede nieuws is dat het zeker niet te laat is om hiermee aan de slag te gaan. Sterker nog, het belang van het vroegtijdig herkennen van voorspelde verrassingen wordt nog wel eens overschat. Het gestructureerd, ongeremd en voortdurend nadenken over hun implicaties is veel belangrijker. Wij hebben in het verleden veel voorbeelden gezien van organisaties die inderdaad vroegtijdig risico’s zoals een Brexit of een zelfs een pandemie hebben gesignaleerd. Vervolgens waren dezelfde organisaties echter niet of nauwelijks in staat de consequenties van een dergelijk risico te doordenken en zich zo te organiseren dat ze optimaal in staat waren kansen te grijpen en bedreigingen af te wenden. Weerbaarheid draait met andere woorden niet om het voorspellen van ontwikkelingen of risico’s, maar vooral om het anticiperen op en organiseren voor hun consequenties.
In dit artikel geven we een aantal perspectieven en handreikingen aan leiders van organisaties om hun weerbaarheid te vergroten in het licht van de Oekraïne-oorlog. We gaan eerst in op manieren om te anticiperen op voorspelde verrassingen en vervolgens op manieren om te organiseren voor voorspelde verrassingen.
Verder lezen?
Benieuwd naar het hele artikel? Download de hele whitepaper hier.
En wilt u met ons sparren over contingencyplanning of antifragilieit, dan doen wij dat graag! Neem contact met ons op.
